Jeśli słyszymy słowo „rak” w znaczeniu „nowotworu złośliwego”, to od razu w naszej głowie pojawiają się negatywne emocje. Między „chorobą nowotworową”, a słowem „wyrok” nadal często istnieje znak równości. Wynika to z niewiedzy o statystykach wyleczeń. Rak często wiąże się ze wstydem, poczuciem winy, złością, smutkiem, żalem, lękiem, z poczuciem zagrożenia, z nieprzyjemnymi zabiegami, byciem w szpitalu i zmianą w dotychczasowym funkcjonowaniu.
Choroby nowotworowe są specyficzne, obciążone szeregiem negatywnych odniesień i skutków ubocznych. Mimo postępu medycyny i faktu, że raka można dziś w wielu przypadkach skutecznie leczyć, to stereotypy są wciąż obecne w świadomości społecznej. To powoduje duże obciążenie psychiczne dla chorego i jego otoczenia. Szacuje się, że nawet 20–30% pacjentów onkologicznych wymaga intensywnej interwencji psychologicznej w związku z rosnącym lękiem, zaburzeniami nastroju, zachowania i brakiem motywacji do leczenia.
Często o chorobie nowotworowej i pacjencie mówi się metaforami – „walka z rakiem”, „bohater toczący bitwę”. Nowotwór porównywany jest do wroga, zaś system immunologiczny do drużyny, której pacjent kibicuje.
Jak pokazują wyniki badania opinii publicznej, które przeprowadziła firma Biostat w sierpniu 2022 r. na reprezentatywnej próbie 1000 osób, aby zbadać wiedzę i postrzeganie choroby nowotworowej przez Polaków – zdaniem największej części badanych nowotwory mogą powstawać z przyczyn dziedzicznych lub/i korzystania z używek, tj. papierosy czy alkohol. Z badań wynika, że mężczyźni, jeśli się orientują w nowotworach, to dotyczą one chorób, które dotykają mężczyzn, np. raka prostaty. Największą wiedzę na ten temat mają osoby po 60 r.ż. i dotyczy ona tradycyjnego leczenia, natomiast nt. leczenia celowanego więcej wiedzą młodsze osoby. Badani najczęściej informacji o chorobie nowotworowej poszukują w Internecie, ale aż 42% osób badanych nie szuka jej wcale, wśród nich najwięcej jest mężczyzn (49%). Wśród respondentów 87% nie słyszało o medycynie spersonalizowanej, a około 56% nie wie co to są badania molekularne (ponad 4/5 badanych nie słyszało o kompleksowym profilowaniu genomowym w diagnostyce nowotworów). Badani wskazują najczęściej na raka piersi i płuca, jako na problem najpowszechniejszy. Wśród badanych 79% nie wie co powiedzieć osobie chorej, a swoją pomoc, kiedy zachorowałby ktoś bliski w rodzinie, chcą przekuć w organizację spraw życiowych i codziennych działań.
