Opieka paliatywna według definicji WHO to całościowe postępowanie mające na celu poprawę jakości życia chorych i ich rodzin, zmagających się z postępującą, zagrażającą życiu, nieuleczalną chorobą. Polega ono na zapobieganiu cierpieniu i niesieniu ulgi poprzez wczesną identyfikację i kompleksową ocenę bólu, oraz leczenie uwzględniające uśmierzenie bólu i eliminację innych czynników somatycznych, pomoc w rozwiązywaniu problemów psychologicznych, socjalnych i duchowych oraz wsparcie dla rodziny chorego w czasie żałoby.
Opieka paliatywna i hospicyjna ma – w miarę możliwości:
- poprawić jakość życia chorych,
- zapobiegać bólowi (lub go uśmierzać),
- zapobiegać innym objawom somatycznym choroby (lub je uśmierzać),
- łagodzić cierpienia psychiczne.
Kiedy przysługuje ci opieka paliatywna i hospicyjna
- jeśli masz chorobę, której nie da się wyleczyć (np. nowotwór, lub wrodzoną wadę rozwojową),
- jeśli dostałeś skierowanie od lekarza.
Warunki udzielania świadczeń w opiece paliatywnej i hospicyjnej
- stacjonarne – w hospicjum stacjonarnym lub na oddziale medycyny paliatywnej,
- domowe – w hospicjum domowym dla dorosłych lub dla dzieci do ukończenia 18. roku życia,
- ambulatoryjne – w poradni medycyny paliatywnej;
- perinatalna opieka paliatywna w ośrodku diagnostyki prenatalnej, w ośrodku kardiologii prenatalnej, w zakładzie genetyki, w poradni medycyny paliatywnej, w hospicjum domowym dla dzieci lub w hospicjum stacjonarnym.
Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej Dz.U. 2013 poz. 1347
Chorobie nowotworowej, a zwłaszcza jej terminalnej fazie, towarzyszy wiele niekorzystnych objawów somatycznych oraz problemów socjalnych, psychicznych i duchowych. Naprzeciw nim wychodzi dynamicznie rozwijająca się medycyna paliatywna. Jej priorytetem jest zapewnienie pacjentowi i jego bliskim optymalnej jakości życia.
Medycyna paliatywna afirmuje życie i jego jakość, a śmierć traktuje jako zjawisko nieuchronne. Przeciwstawia się eutanazji, ale też i uporczywej terapii.
Cele te realizuje poprzez zwalczanie niekorzystnych objawów somatycznych znacząco wpływających na jakość życia chorego. Ból, duszność, wyniszczenie i inne objawy towarzyszące terminalnej fazie choroby nowotworowej stanowią nadal wielkie wyzwanie, mimo ogromnego postępu medycyny i farmakologii. Zwalczanie dolegliwości somatycznych nie może jednak przesłonić problemów psychicznych, duchowych i socjalnych pacjenta. Wpływają one także na stan fizyczny chorego i pogarszają znacząco jakość jego życia. Holistyczny charakter opieki wymaga zgodnej współpracy wielu specjalistów. W centrum uwagi powinien jednak pozostawać pacjent, który nie może stać się biernym odbiorcą działań opiekunów, ale powinien być aktywnym członkiem zespołu.
W terminalnej fazie choroby nowotworowej pacjent wymaga częstej i wszechstronnej pomocy. Opieka paliatywna to nie tylko fachowa pomoc lekarska i pielęgnacja, ale także usiłowanie zrozumienia tego, co chory przeżywa i czuje. To zwykłe bycie przy nim, pomoc w najzwyklejszych sprawach, spełnianie czasami nieoczekiwanych próśb. To trudne rozmowy o życiu, śmierci i o tym ,,co będzie potem”.
Ważnym elementem w opiece paliatywnej jest pomoc rodzinie chorego zarówno w czasie trwania choroby, jak i po jego śmierci. Z uwagi na różnorodne potrzeby pacjentów i ich rodzin w okresie terminalnym opiekę nad chorym i jego bliskimi sprawuje zespół specjalistów, w skład którego wchodzą: lekarz, pielęgniarka, psycholog, duchowny, pracownik socjalny, rehabilitant, dietetyk i wolontariusze.
W Polsce pacjenci mogą korzystać z pomocy stacjonarnej opieki paliatywnej (hospicja stacjonarne i oddziały medycyny paliatywnej), domowej opieki paliatywnej (hospicja domowe), poradni medycyny paliatywnej, ośrodków pomocy dziennej, szpitalnych zespołów wsparcia konsultujących pacjentów przebywających na oddziałach szpitalnych innych niż paliatywne.
